Coğrafi konumu nedeniyle Kahramanmaraş tarih boyunca önemli ticaret ve ulaşım yollarının kesiştiği noktalardan biri. Ancak, 1950’lere kadar şehirde modern anlamda bir yolcu taşımacılığı sistemi bulunmuyordu. Karayollarının gelişimi ve özel girişimcilerin sektöre girmesiyle, şehirde ulaşımda büyük bir değişim yaşandı. Yerel girişimciler, 1949 yılından itibaren küçük çaplı taşımacılık faaliyetlerine başladı. O dönemde yolların kalitesi düşük, araç sayısı sınırlıydı. Kamyondan bozma otobüsler ve sınırlı seferlerle halkın ulaşım ihtiyacı karşılanmaya çalışıldı. İlk yıllarda yolculuklar hem uzun hem de zorluydu, çünkü yeterli altyapı ve düzenli ulaşım hatları yoktu. Bir dönemler kendisi de otobüs muavinliği ve şoförlük yapan eğitimci Ertan Göl, Kahramanmaraş’ta yolcu taşımacılığının tarihini ele aldı. Göl, “İlk girişimcilerin zorluklara rağmen kurduğu sistem, zamanla gelişerek büyük bir sektör haline geldi ve modern otobüs taşımacılığına dönüştü” dedi.
İLK OTOBÜS FİRMALARININ KURULUŞU
Ertan Göl Kahramanmaraş’ta yolcu taşımacılığı 1950’lere kadar sınırlıydı diyerek şunları söyledi: “1949 yılında Halil (Güdük Halil Ağa), Hacı Ali ve İsmail Küçükdağlı kardeşler ile Çavuş ve Yaşar Danış Kardeşler tarafından Çalışkan Turizm kuruldu. Kamyondan bozma otobüslerle Malatya ve Antep’e düzenli seferler başladı. Çalışkan Turizm ise günümüzde hâlâ faaliyet göstermeye devam ediyor. 1956’da Kadifeci Kardeşler, Kadifeciler Turizm adıyla yolcu taşımacılığına adım attı. Şehir merkezindeki garajlarından Antep’e seferler düzenlendi. 1957’de ise Ökkeş Besler (Apacık Ökkeş), modern otobüsçülüğün temellerini atan Güney Turizm firmasını kurdu. Adana ve Antep’e seferler düzenleyen şirket kısa süre içinde kapandı.
1960’LAR: ŞEHİRLERARASI YOLCULUKLARIN YAYGINLAŞMASI
1965 yılında Hacı Aras, Mustafa Toçuoğlu (Topçu Mustafa Efendi) ve Ali Görgel (Kara Ali) tarafından Kurtuluş Turizm, 1966 yılında ise Ali Aras tarafından Aras Turizm kuruldu. Kardeş olan Hacı Aras ve Ali Aras, bir süre sonra iş ayrılığı yaşayarak farklı firmalarla yola devam ettiler. O dönemde her firmanın kendine ait garaj kurabilmesi nedeniyle Kurtuluş Turizm’in garajı Aras Galeria’nın (6 Şubat 2023 depreminde yıkıldı) bulunduğu yerde, Aras Turizm’in garajı ise Selçuk Sitesi’nin (6 Şubat 2023 depreminde yıkıldı) olduğu noktada faaliyet gösteriyordu. 1968 yılında, Kahramanmaraş’tan Ankara ve İstanbul’a ilk sıralı seferler, Topkuş Nakliyat Kurtuluş Ticaret Şirketi tarafından başlatıldı. İlk etapta haftada belirli günlerde yapılan İstanbul seferleri, 1970’lerde her güne yayıldı.
1970’LER: TERMİNALLEŞME VE KURUMSALLAŞMA
1971 yılında Kahramanmaraş Belediyesi, şehirdeki ilk şehirlerarası otobüs terminalini bugünkü Piazza AVM’nin bulunduğu yere açtı. Ancak garajın Adana Yolu’na taşınması, şehir merkezine uzaklığı nedeniyle ulaşımda sıkıntılar doğurdu. Bu sebeple, Kıbrıs Meydanı’nda İş Bankası yanında ilk otobüs bileti satış ofisleri açılarak vatandaşlara kolaylık sağlandı.
MARAŞ OTOBÜSLERİ
1972’de Ökkeş Besler, Topçuoğlu Ailesi, Çalışkan Kardeşler ve Danış Kardeşler tarafından şehrin adını taşıyan ilk otobüs firması olan Maraş Otobüsleri kuruldu. 1973’te Kahramanmaraş’a “Kahraman” unvanı verilmesiyle, firma Kahramanmaraş Otobüsleri adını aldı ve modern Mercedes-Benz O302 otobüsleriyle hizmet vermeye başladı. 1973’te Kahramanmaraş Otobüslerinden ayrılan bir grup girişimci, Aksu Otobüslerini kurarak sektöre yeni bir soluk getirdi. Firmanın kurumsallaşmasında Yaşar Kuybu ve Mehmet Battal önemli rol oynadı.
SEKTÖRÜN BÜYÜME SÜRECİ
1993 yılında Sökmen Kardeşler (Ramazan, Adil, Bünyamin ve Mustafa Sökmen), Show Turizm adlı firmayı kurdu. Kısa ömürlü olan bu girişimin ardından, 1995 yılında Ede Turizm, 2001’de Hidayet Turizm, 2007’de ise Metro Turizm faaliyete geçti. 2024 itibarıyla bu firmalar Kamil Koç Turizm adıyla yolcu taşımacılığına devam ediyor. 1995’te iş insanı Ali Kurtul, Ak Turizm markasıyla sektöre yeni bir giriş yaptı. 1996 yılında Kahramanmaraş Otobüsleri, Aksu Otobüsleri ve Ak Turizm birleşerek Kahramanmaraş AK-SU Turizm adı altında hizmet verdi. Ancak bu birleşme uzun sürmedi ve firmalar kısa sürede eski isimleriyle yollarına devam etti.”
