Kahramanmaraş’ın halk edebiyatı içindeki en değerli öğelerden biri olan maniler, yöre insanının duygu dünyasını kelimelerle nakşettiği edebi parçalar olarak biliniyor. Genellikle aşk, hasret, gurbet, ölüm ve umut gibi konular üzerine şekillenen bu maniler, bölge insanının hislerini sade ve etkileyici bir dille anlatıyor.
Örneğin, “Gidiyorum elveda / Yoluna canlar feda / Gidene gelmez derler / Kavuşturur Hak Hüda” dizeleri, ayrılığın hüznünü ve kaderin kaçınılmazlığını anlatırken, “Kaşların katar katar / Kirpiklerin ok atar / Yanağın dükkan açmış / Dudakların bal satar” sözleri ise aşkın ve güzelliğin coşkulu bir ifadesini gözler önüne seriyor.
MANİLERİN KÜLTÜREL ÖNEMİ
Kahramanmaraş manileri, yalnızca birer sözlü halk edebiyatı ürünü olmanın ötesinde, bölgenin tarihini ve sosyal yaşamını da yansıtan önemli eserler içinde yer alıyor. Günümüzde düğünlerde, asker uğurlamalarında, bayramlarda ve günlük yaşamın içinde söylenen bu maniler, halkın duygusal ve sosyal birlikteliğini pekiştiriyor.
Özellikle asker uğurlamalarında sıkça söylenen “Sarı yorgan yüzlerim / Yüzler yüzler düzlerim / Ne kaderim karaymış / Asker yolu gözlerim” dizeleri, askere giden gençlerin ardından söylenen ağıt niteliğindedir. Aynı şekilde, gurbettekilerin memleket özlemini dile getiren “Mektup verdim postaya / Haber gitsin kışlaya / Yarimden cevap geldi / Düğünümüz haftaya” manisi, geçmişte mektupların taşıdığı anlamı ve sabırla bekleyişi anlatır.
GÜNÜMÜZDE MANİLERİN YERİ
Teknolojinin gelişmesi ve sözlü kültürün yazılı ve görsel medyaya taşınmasıyla maniler, geleneksel formlarını koruyarak sosyal medya ve dijital platformlarda da kendine yer bulmaya başladı. Özellikle yerel festivallerde, Kahramanmaraş’ın kültürel zenginliğini yansıtmak amacıyla manilere sıkça yer veriliyor.
Günümüzde gençlerin ilgisini çekmek adına manilerin müzikle harmanlanarak türkülere dönüştürülmesi, bu kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılmasına önemli katkılar sunuyor. Kahramanmaraş’ın sokaklarında, düğünlerinde yankılanan bu maniler, geçmişin izlerini bugüne taşıyarak kültürel belleğimizi diri tutmaya devam ediyor.
İşte bazı Kahramanmaraş manileri;
· Maniler Gül sarı bülbül sarı Koynumda gördüm yari Uyandım düş imiş Ağlarım zarı zarı
· Ayna attım çayıra Güneş vurdu bayıra Bizi kul ayıramaz Meğer ölüm ayıra
· Karanfil aldım handan Sevdim seni candan Yare mektup yazayım Gözümden akan yaştan
· Kaşların katar katar Kirpiklerin ok atar Yanağın dükkan açmış Dudakların bal satar
· Gidiyorum elveda Yoluna canlar feda Gidene gelmez derler Kavuşturur Hak Hüda
· Kaşların yaydır bana Cemalin aydır bana Bir gün seni görmesem Sanırım aydır bana
· Şu dağlar bizim olsa Her yanı üzüm olsa Yarin yattığı yastık O benim dizim olsa
· Elmayı ata ata Şeftali sata sata Yanım yunum ağrıdı Yalnız yata yata
· Sarı yorgan yüzlerim, Yüzler yüzler düzlerim, Ne kaderim karaymış, Asker yolu gözlerim.
· Mektup verdim postaya Haber gitsin kışlaya Yarimden cevap geldi Düğünümüz haftaya
· Hastanenin önü mermer döşeli Doktorlar geliyor eli şişeli Üç gün oldu ben bu derde düşeli Aman doktor aman gönder sılama
· Al ördek yeşil ördek Kanadı meşin ördek Künde bir çift gezerdi Hani bugün eşim ördek
· Gidinde bulutlar gidin Yavruma da selam edin Yavrum tatlı uykudaysa Uykusunu halel edin
· Tokmağım gıcırdıyor Sanki kağnı mazısı Bir damla su vermedi Evin koca cazısı
· Hatın anam taş dönmüyor Üfürdüm ışık sönmüyor Kuru ekmek yavan aş Lokma bağrımdan inmiyor
· Mani benim ezberim Kan ağlıyor gözlerim Oğlan senin yolunu Ölene dek gözlerim
· Ağustos var ekim var Hasta olsam hekim var Benim gönlümde sensin Senin gönlünde kim var
