Başarı kavramının anlamı oldukça geniştir. Ancak kısaca başarıyı (ar. Muvaffakiyet) akli ya da eylemsel etkinliklerin olumlu ürünü olarak açıklayabiliriz. Başarmak bir işi istenilen biçimde gerçekleştirmektir. Nobel Ödülü Alan 3. Türk Vatandaşı Daron Acemoğlu önemli bir başarı göstermiştir. Bu çerçevede başarı konusu irdelenecektir.
Nobel ödülü alan 2. Türk Vatandaşı Prof. Dr. Aziz Sancar başarılarındaki ipuçlarının bazılarını önceki bir yazımda paylaşmıştım (bk. https://www.milatgazetesi.com/yazarlar/nasil-basardilar-2-189484/). Prof. Dr. Aziz Sancar’ın Mardin’in bir köyünden başlayan ve Nobel Ödülüne uzanan bir hayat çizgisi var. Sayın Sancar’ın özgeçmişine internetten ulaşmak mümkün.
Bu ödül sonrası birçok yazı okudum ve konuşma dinledim. Bir kısmı etnik kökeninden, babasının ideolojisine dikkat çekiyordu. Aslında kayın pederi ile ilgili ilginç bilgilere ulaşabilirlerdi.
Neticede 3. kez bu topraklarda doğan birisi Nobel gibi prestijli bir ödülü kazanmıştı. Ben Daron beyin daha çok başarısının nedenlerine yoğunlaşmak istedim: Daron beyin başarısında “yetenek, emek ve ailenin sosyal konumunun” etkili olduğu düşüncesindeyim.
Daron beyle ayrıntıya geçmeden başarı için önerdiğim formülü paylaşmak isterim:
Başarı
Başta öğrencilerin akademik başarısı olmak üzere insanın başarısı üzerine düşünme, inceleme yapma, farklı uzmanlığa sahip kişilerle bilgi alışverişinde bulunma ve deneyimleri paylaşma imkânım oldu. Hiç şüphesiz bunlardan çok yararlandım ve hayatımda da deneme fırsatı buldum. Bu tecrübeleri, çok sayıda kaynağın taraması ile elde edilen bilgileri ve konu ile ilgili düşüncelerimi İlmin ve Tecrübenin Işığında “Hayatta Başarının Anahtarları” başlığı altında bir kitapta topladım.
Başarıyı (B) bir matematiksel denklem şeklinde düzenlediğimizde eşitliğin diğer tarafında motivasyon (M), yetenek (Y), İbda (bireysel yaratıcılık) ve fırsatlar (F) yer almalıdır. Ancak bu faktörler önemli olmakla birlikte başarının sürdürülebilmesi için tamamlayıcı faktörler (gerekli faktörler olarak da düşünün) olarak adlandırdığım (T) faktörleri de formüle ekledim. Başarı bunların toplamının fonksiyonudur. Bu açıklamalardan sonra tarafımdan önerilen “başarının formülü” aşağıdaki gibidir:
B= (M +Y+ İ+ F + T)
Kitapta incelenen konuların başlıklarında biride “Mutlu Bir Başarı İçin Destekleyici Aile” idi.
Başarı veya başarısızlık olarak tarif edilen şey çok farklıdır.
Daron bey elbette belli bir yetenek (zekâ, azim, çalışma vs) sahiptir. Ama elimde şu an için nicel bir veri (bilgi) yok. Ama ailesi ile ilgili bazı bilgileri biliyoruz:
Aile
Daron Acemoğlu, 3 Eylül 1967'de bu ailede İstanbul'da doğdu. Babası Kevork Acemoğlu (1938-1988) ticaret avukatı ve İstanbul Üniversitesi'nde öğretim görevlisiydi.
Annesi İrma Acemoğlu (ö. 1991) ise Kadıköy'deki okulun müdürüydü.
Daron Acemoğlu'nun dedesi Togo Acemyan'ın ünlü ayakkabı markası TOGO'nun kurucusuydu.
Kısaca ailesi üst bir sosyal tabakaya mensuptur. Bu aile içinde iyi bir eğitim alma fırsatı da bulmuş:
Eğitim
Galatasaray Lisesi'nden1986'da mezun oldu.
York Üniversitesi'nde 1989'da ekonomi alanında lisans derecesini aldı ve 1990'da yüksek lisans ve 1992'de ekonomi alanında doktora derecesini aldığı Londra Ekonomi Okulunda eğitim gördü. Doktorasını aldığı erken yaş (25) nedeniyle O bir harika çocuk olarak nitelendirildi.
Londra Ekonomi Okulunda 1992-1993 yılları arasında ders verdi.
1993'ten itibaren akademik kariyerine ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) devam etmektedir. 2000 yılında ekonomi profesörü ve 2019 yılında da üniversitede bir öğretim üyesine verilebilecek en yüksek unvan olan enstitü profesörü ünvanını almıştır.
Sosyal Bilimler dalında 2013 yılı T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'nün, Acemoğlu'na verilmiştir.
Kısaca, sosyal konumu avantajlı olmakla birlikte yetenekli, emek veren, azimli bir bireyle karşı karşıyayız. Çünkü her sosyal konumu iyi olan böyle bir başarı göster(e)memektedir.
Tebrikler! Üçüncü Nobel’imiz kutlu olsun.
Son söz: Emeksiz yemek (ödül) olmaz.
