Toplumsal yaşamımda bazı insanların iletilerini (konuşma, yazı ve davranış) gözlemleyince; yazılarıma gelen geri bildirimlere bakınca “hatalı akıl yürütme” (Yanılgı) içinde olduklarını gözlemliyorum.

Bu insanları düşünme şeklinde bir yanlışlık olmalı!

Nedir bu çarpıtılmış düşünce veya hatalı akıl yürütme?

Düşünme ‘dış dünyanın’ insan zihnine yansımasıdır. Zihniyet (Anlayış= mantalite) bir toplum veya topluluktaki bireylerde görüş, alışkanlık ve inançların etkisiyle beliren ‘düşünme yolu, düşünüş biçimidir’.

Said Halim Paşa’nın (1864-1921) düşünme şeklimiz ile ilgili şu tespiti önemlidir. “Zihinden eşyaya (dış dünya) gidiyoruz eşyadan zihne gelemiyoruz. Bu yüzden sonsuz hayaller içinde yüzüyoruz.”

Günlük hayatta sıradan olaylara dikkatle bakarsak konu daha iyi anlaşılabilir.

Işık

Sıkça uğradığım bir dostum iş yerinde saksıdaki bitkinin hasta olduğunu bakmamı istedi.

-Bende baktım ve “bitki yetiştiriciliği için ilk ihtiyacın ışık olduğunu, bunu sıcaklık ve nem gibi faktörlerin sağlanmasına bağlı” olduğunu; ışık alan bir yere koymazsa saksıdaki bitkinin birkaç hafta/ayda öleceğini söyledim.

-O ise “şu köşeye koyayım inşallah gelişir” dedi.

-Ben ise “galiba anlatamadım” dedim.

İnşallah, Arapça “Allah isterse” anlamında kullanılan bir söz. Büyük Kudret Sahibi’nin elbette dilerse olaylar iradesi dahilindedir; ama O doğal yasaları ile yeryüzündeki bu işleyişi düzenlemiştir.

İyi dileklerle dış dünyayı düzenlemek mümkün değildir.

Deprem

Yaşadığım Kahramanmaraş’ta 6 Şubat 2023 büyük bir deprem oldu ve binlerce insan öldü. Deprem öncesi süreç hiç unutulmamalıdır!

Şehrimize 1980’lerin ortasında bir mühendis belediye başkanı seçilir. Uzman getirerek şehirde imara açılacak yerlerin zemin incelemesini yaptırır. Uzmanlar şehrin doğu kısmından fay hattı geçtiğini, bu bölgenin imara açılmamasını rapor ederler. Bu başkan buraları imara açmaz.

Sonra başka bir yönetici gelir. “İnşallah bir şey olmaz, deprem Allah’ın emri” der ve fay hattı geçen bölgeyi ve dahi ovada marul tarlalarını imara açar. Kamuoyuna yansıyan binlerin öldüğü meşhur Ebrar Sitesi marul tarlaları üzerinde yükselir.

Bu tür örnekler elbette çoğaltılabilir. Bu iki örnekte dış dünya ile ilgili bir düşünme/zihniyet sorununun olduğu oldukça açıktır: Çarpıtılmış düşünceler.

Çarpıtmak

Çarpıtmak, gerçek anlamından saptırmak; yanlışa ve kötü duruma götürmek; düzgünlüğünü yitirerek eğrilmiş anlamındadır. Çarpıtmak doğru karşıtıdır. Çarpıtmanın bir başka anlamı/çeşidi yanılsamadır: Yanılsama (Yanlış algılama) var olan nesne veya canlıyı yanlış, ayrımlı veya değişik olarak algılama anlamındadır.

Bir meseleyi yanlış veya ayrımlı bir yaklaşımla ele almak!

Toplumumuzun/devlet organizasyonunun iyi işlememesinde bu düşünme yanlışlıkları yatmaktadır. Bunu Batı 1950 sonrası eğitim ve sağlıkta yeni bir “bilişsel devrim” yaparak aşmıştır.

Büyük acı

Ülkemizde, iki yıl önce, on bir ili etkileyen iki büyük deprem (6 Şubat 2023) yaşandı. Depremi, artçılarını ve daha sonra yaşananları Kahramanmaraş’ta ikamet ettiğim için yaşadım.

Öncelikle depremde ölenler için tekrar Allah (cc) tan rahmet, hala acı içinde olanların acılarının dinmesini isterim.

Bu büyük felakette ölenlerin hatırlanmaları amacıyla yazılar yazdım. Konusunda Türkçede ilk telif eser olan "Tarım Bilim Tarihi" kitabımı bu büyük açıyı yaşayanların ebedi olarak hatırlanması için onlara ithaf fettim! (bk. https://www.nobelyayin.com/tarim-bilim-tarihi-yesil-aydinlanma-20678.html).

“Bu Kitap; 06 Şubat 2023’te saat 04.17’deki Büyük Deprem’de ölenlerin aziz anısına…

Ruhları şad olsun!”

Büyük doğal felaketler büyük acılar bırakıyor geride. Binlerce insan öldü, binlerce çocuk yetim/öksüz kaldı, hesaplanamayacak büyüklükte maddi zararlar oluştu. Bunun önemli müsebbiplerinde biri de yanlış zihniyettir.

Türkçede "çaba harcamadan" anlamında bir söz vardır. İnancımız/kültürümüz var olmamızın yapıştırıcı unsurudur. Ama emek, alın teri, doğru düşünme ve bilimsel yöntem olmadan varoluşumuzu tehlikeye atmaktayız.

Son söz: Doğru düşünce doğru davranışın temelidir.