Ülkemiz farklı çoğrafi özelliklere sahip bölgelere sahip olmakla birlikte sebze ve meyvelerin tüm yıl boyunca her yerde yetiştirilmesi mümkün değildir. Sıcak iklim sebzeleri Haziran-Kasım döneminde (normal yetiştirme dönemi olarak düşünülebilir) yüksek miktarda açıkta (tarla) üretilerek pazara arz edilmektedir. Bu sebzelerin soğuk dönemlerde açıkta yetiştirme imkanı yoktur. Bu nedenle Kasım-Nisan periyodun da mevsim dışı üretim (turfandacılık veya seracılık) önem kazanmaktadır. Nisan-Haziran aylarında örtü altında açığa; Ekim-Kasım aylarında ise açıktan örtü altına geçiş yapılmaktadır
Gerek seracılık gerekse turfanda yetiştiricilik için özel yapılara ve tarım tekniklerine gereksinim duyulmaktadır.
Konu sera/seracılık olunca “Sebzecilik” (Nobel yayınşarı 2017, S: 288) kitabımda örtüaltı tarımını (seracılık) bir bölüm olarak incelediğimi belirtmeliyim. Bu nedenle konu ile ilgili bazı kavramları ve düşüncelerimi bu yazı çercevesinde paylaşacağım:
Seracılık ve turfandacılık…
İklime bağlı olmadan, ekolojik koşulların kısmen veya tamamen kontrol altına alındığı sistemlere örtüaltı yapıları, bu yapılar icinde yapılan yetiştiriciliği de örtüaltı yetiştiriciliği adı verilmektedir. Örtüaltı yetiştiriciliğinde mevsimin zorunlu bir sonucu olarak dış şartların üretime elverişli olmadığı dönemlerde kapalı yapılarda klima (iklim) özelliklerini kısmen veya tamamen kontrol altına alınarak mevsim dışında pazara ürün çıkartılmasıdır. Özellikle seracılık mevsim dışında yapılan bir üretimdir. Turfanda sebzecilik ise iklime bağlı kalınarak veya kısmen kontrol altına alınarak özellikle mikro klimaya sahip bölgelerden de yaralanarak, pazara erken veya geç dönemde ürün çıkar(t)ılmasıdır.
örtü altı yetiştiriciliği toprağı basitce örten yapılardan, yüksek seralara kadar farklı yapıları kapsamaktadır. örtualtı yetiştiriciliği, alcak ve yuksek yapılarda yapılmaktadır. Yuksek yapılar; yüksek tüneller ve sera (ser); alçak yapılar ise alcak tünel, malçlar ve yüzey örtüleridir.
Üretim…
Yukarda tanıtmaya çalıştığımız örtüaltı tarımı açıkta yapılan sebzeciliğe veya diğer bitkisel üretim programlarına göre daha karlı olan bir yetiştiricilik şeklidir. Bu durum (a) nispeten yüksek verimlilik ve (b) mevsim dışında yüksek pazar fiyatları ile yakından ilişkilidir.
Örtüaltında 30 sebze 6 meyve türü yetiştirilmektedir.TUİK verilerine göre (2017) toplam örtüaltı alanı 752.168 dekardır. Örtüaltı alanları cam sera (85.749), plastik sera 355.121), yüksek tünel (119.899) ve alçak tünel 191.399 da alanından oluşmaktadır. Ayrıca örtü altında toplam sebze (7.383.880 ton) ve meyve (478.858 ton) üretimi 7.862.738 tondur. Ancak bu üretim miktarı artan talebi bazı ürünlerde karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Sera ürünlerinin pazar fiyatlarının yüksek olması eleştirilere neden olmaktadır. Bu nedenle yeni ekonomi reform paketinde sektörün geliştirilmesine yönelik tetbirlere yer verilmiştir. Bunu önemli bulmaktayım
Reform…
Yeni ekonomi reform paketi Hazine ve Maliye Bakanı sayın Berat Albayrak tarafından geçen hafta açıklandı. Pakette açılanan başlıklar arasında Tarım Kredi Kooperatifi ortaklığıyla Sera A.Ş. kurulacağı da belirtilmekteydi. Kamuoyuna yansıdığı kadarı ile bu paket kapsamında seracılıkta ilk etapta 2 bin, orta vadede 5 bin hektar üretim alanına ulaşılması; uzun vadede örtü altı sebze üretimin yüzde 25'i karşılannması ve 25 bin kişiye istihdam sağlanması öngörülmekte.
Seracılık tarımın özel bir alt sektörü olarak özel sorunlara da sahiptir. Bu sorunlara ayrı bir yazıda değinmeyi düşümekteyim.
Örtüaltı sektörünün geliştirilmesi iç pazar yanında bu ürünlerin ihracatı içinde önemli fırsatlar yaratabilir.
