Faziletleri ve güzel sıfatları ile öğülen manasına gelir. Allah-u Teâlâ hatadan, gafletten, acizlikden ve her türlü eksiklikten çok uzak, pek temizdir. Kuran-ı Kerim’de el-Kuddüs vasfı Haşr-23 ve Cuma-1 de geçmekte ve el-Melik isminin yanın da zikredilmektedir.
İnsan düşüncesinde mükemmelliğin tuttuğu yerin önemi büyüktür. Esma-ül Hüsna da zikredilen özellikler devamlı bu hususiyetlerin en mükemmelinin Yaratıcıda olduğunu hatırlatmaya yöneliktir. Allah-u Teâlâ insan zihninin kavramaya çalıştığı eksikliklerin çok ötesindedir. İşte bunun içindir ki böyle bir Yaratıcı ibadete layık, tazime, dua edilmeye uygundur. Eksik olan insanın devamlı bütün ile meşgul olması üzerinde durulması gereken bir özelliktir. İnsan niye bütün olanı, hatadan uzak, kemali arzuluyor? İçimize yerleştirilen bu duygu kendiliğinden ortaya çıkmıyor, yaşadığımız hayat, öğrendiğimiz bilgi bizleri böyle bir eşiğe getirip bırakıyor. İşte kapıdayız, bakalım kapı bize açılacak mı? Belki de hayatın sunduğu imkânların zamanında elimize geçmeyişi, eksiklikler, biyolojik sürecin ölüme doğru gitmesi, içimizde hüzün çağlayanlarını akıtıp duruyor. İşin bir tarafı devamlı bir sır. Bilgi arttıkça hayret artıyor, acizlik ve insan olmanın muştusu gönüle kazınıyor. Bu sır insan nefsini dağlıyor ve çıkmaz aşk işareti bırakıyor. Müslim kitabında Ebu Hureyre (r.a) den rivayetle: Resullullah (s.a.) buyurdu ki "Allah Teâlâ temizdir, ancak temiz olanları kabul eder. Şüphesiz ki Allah Teâlâ peygamberlere neyi emretti ise, müminlere de onu emretmiş ve‘Ey Peygamberler tertemiz helal olanlardan yiyin ve salih amel işleyin' buyurmuştur. Müminlere de ‘Ey iman edenler verdiğimiz rızıkların tertemiz ve helal olanlarından yiyin’ emrini vermiştir,” şeklinde bir hadisi şerifi zikrediyor.
Allah’u Teâlâ’nın bu isminin insan üzerinde yol açtığı tesirleri görmemezlikten gelemeyiz. Yeni medeniyetler ancak bu ismi şerifi kendisine bayrak yapan erler tarafından kurulabilir. Dünyanın bu günkü içler acısı halinden tek tek bizler sorumluyuz. Kötüye meydan verilmemeli, hayali düşmanla uğraşmaktansa güzel dostlarla esenlik yoldaşlığı yapılmalıdır. Kendi elimizle yokluğa mahkûm edilmek zorunluluğumuz yok ama bu imtihanı kim nasıl geçecek? Dünya sevgisi, arzular, kötülükte bulunan binlerce insan, konuştuklarında Hakkı diline dolayıp insanları aldatmayı meslek edinenler ve yalnızlık. Temiz olan Rabbe ulaşmak içinde itikat temizliği, ibadet temizliği, kalp temizliği ve çevre temizliği gerekir. İslamiyet insan hurafe ve batıl itikatlardan uzaklaştırır, namaz, oruç, sadaka, cihad vücudu aksiyoner yapıya hazırlar, kalp ise devamlı Allah’ı görüyor murakabesi ile yaşarsa, insan yeryüzü temizliğinin izlerini üzerinde taşır.
Sabreyle gönül derdine derman gelir elbet
Sen hastaya bil şöyle ki, Lokman gelir elbet
Zühd ile kişi sanma ki, Hakkı bulur ancak
Aşk olmasa yoldaş, ana, hüsran gelir elbet
Nalan olur âşık olan üftáde bu yolda
Bülbül, gül için gülşene giryan gelir elbet
Aşkı ede gör başına taç, deme mecazi
Aşk olanın gönlüne irfan gelir elbet
Her gece temelik ederek, yárine yalvar
Nalan ola gör ki, sana ihsan gelir elbet
Kuddusi-i biçare, koma gayrıyı dilde
Şol hane ki, ábád ana sultan gelir elbet
(Kuddusi)
