En son 2017 de karayoluyla Azerbaycan’a geçerken Batum’u ve yol boyu birçok yerleşim alanını görme imkânım olmuştu. O günden bugüne inşa edilen oteller ve yüksek katlı lüks binalarla Batum’un çehresi oldukça değişmiş. En uzun otobüs yolculuğum olmuştu ama sanırım en zevkli yolculuklarımdan da biriydi. Otobüsün neredeyse tamamı bavul ticareti yapan kadınlardan oluşuyordu. Bizdeki fiyatların Azerbaycan ve Gürcistan’a nazaran daha uygun olması, kur farkından dolayı da cazip hale gelmesi bavul ticaretini hareketlendirmiş. Yani bavul ticaretinin en ince ayrıntılarını gözlemleme fırsatı da buldum diyebilirim. Benim otobüs yolculuğunu tercih etmemdeki sebeplerden biri de halkın içinde olarak, bu kültürlerin ince ayrıntılarını duyumsama isteğimdendi. Ne oluyor ne bitiyor merakıydı. En ön iki koltuk benimdi ve tabiri caizse yata yuvarlana, adeta üç oda bir sofa keyfiyle yapmıştım yolculuğu.
Yine bir otobüs yolculuğu bekliyordu beni ama bu sefer kısaydı. Kahramanmaraş’tan Batum’a giden otobüse bindiğimde, gezi notlarımı kaydettiğim ajandamı açıp ilk cümlelerimi yazdım ve vira bismillah dedim.
Akşam 10.30 da bindiğim otobüs beni ertesi gün saat 14.30 gibi Hopa’ya götürdü. Sanırım biraz geze geze gittik ki yol epeyi uzadı. Otogara indiğimde görevliler Sarp Sınır dolmuşlarını arayıp beni almalarını söylediler. 15-20 dakikada, 50 Lira karşılığında Sarp Sınır Kapısı’ndaydım. 2017’den bu yana sınır geçiş binasının oldukça değişmiş, yeniden yapılmış olduğunu gördüm. Eskisi oldukça ilkel ve küçüktü.
Gürcistan’a kimliğinizle geçmeniz mümkün. 150 lira yurt dışı geçiş harcı ödüyorsunuz, görevlinin verdiği kimlik bilgilerini doldurup teslim ettiğinizde Türkiye tarafından geçişiniz sağlanıyor. Akabinde aynı bina içinde uzun bir koridordan geçip Gürcistan gümrük memurlarının önündeki kuyruğa giriyorsunuz. Gürcistan gümrük memurları bizimkilerden çok farklı tavırdalar. Hepsinin suratı sirke satıyor, ne işiniz var da geldiniz der gibi bir tavırla evraklarınızı kontrol edip, somurtarak atıyorlar önünüze. Bunlar da sevmiyor bizi. Ben de gülümseyerek teşekkür ediyorum. Belki kibarlık öğrenirler, ne dersiniz?
Gürcistan tarafına geçtiğimde manevi kızım Gülbahar’ı beni beklerken buluyorum. O da İrlanda’dan çalıştığı özel bir firmanın bir toplantısı için Tiflis’e gelmiş, bu fırsatla da Batum’da ufak bir tatil yapmayı planlıyor. Birkaç yıldır görüşemiyorduk. Diyarbakır’dan Kahramanmaraş’a üniversite okumak için geldiği zamanlarda kitap okuma kültürünü yaygınlaştırmak amacıyla gençlere yönelik kurduğum Kitap Yaprağı Eğitim Gelişim ve Farkındalık Derneği sayesinde tanışmış, öğrenim yolculuğunda ablalık, bazen annelik yapmıştım ona.
Bu sefer bir kültür turuyla değil, nadir de olsa yaptığım gibi yalnız çıkmıştım yolculuğa. Güvendeyseniz yalnız gezmek en güzel seyahatiniz olur. İnsan başka kültürlerle tazelenirken aslında kendine yolculuk yapar.
Gürcistan tarafına geçtiğiniz zaman bir iki hususa dikkat etmenizde fayda var. Yine araştırmacı ruhumla bunları sizler için derledim.
Sınır kapısının karşısında sıralanmış birçok döviz bürosu bulunmakta, TL’nizi buralardan Lari ile değiştirebilirsiniz ama Batum merkezde sizin için daha karlı bir değişim olduğu söyleniyor. Kimilerine göre de Hopa’da değişim yapmanız daha karlı. Size hangisi daha kolaysa onu tercih ediniz.
Sınırda Batum merkeze götürmek için birçok taksi bekliyor olacak ve etrafınızda birden bitecekler, gel götürelim diye birkaç kelime Türkçeleriyle sizi davet edecekler. Taksiler 20 Lari’den başlıyor, vicdanlarına göre bu rakam değişiyormuş. Lari (Gel)12 Türk Lirası’na denk geliyor. Tarih 28 Nisan 2024. Sınırdan Batum merkez 20 km. Yolculuk 15 dakika sürüyor. Mavi belediye otobüsleri arka arkaya durağa geliyor, beklemenize gerek yok. Bindiğinizde otobüsün ortasındaki direkteki aparata kredi kartınızı okuttuğunuzda 80 Tetri(bizdeki kuruş) çekiyor. Hemen meydanda bekleyen 88 numaralı beyaz dolmuşlar da sizi 2 Lari’ye götürür.
Yeme konusunda diğer ülkeler gibi Gürcistan’da sıkıntı çekmezsiniz. Benim gibi inancından dolayı yeme hassasiyeti olanlar için dikkat etmelerini tavsiye ederim. Bunun için de Türk lokantalarını tercih edebilirsiniz. Lokantalardaki fiyatlar oldukça ucuz. Örneğin; bir porsiyon Kebap 15 Lari, Külbastı 20 Lari, pilav türleri 10 lari, salata 5 Lari . Porsiyonlar sizi şaşırtacak kadar da dolu. Sokak lezzetlerini tatmak isterseniz, adım başı kadınların işlettiği börek dükkanları var. Börekler de 6 Lari ‘den başlıyor, 15 Lari’ye kadar fiyatlanıyor. Ama dediğim gibi yeme konusunda hassasiyetiniz varsa böreklerin içinde kullanılan malzemeyi sorun derim. Ben Çi Börek ve barbunya (fasulye türü) içli börek denedim. Bizim Çi Börek (D Börek) orada olmuş Che Burek. Börek ve hamur işi konusunda maharetli olduklarını söyleyebilirim.
Sebze, meyve ve yeme içme sektöründeki ürünlerin ve birçok market malzemesinin Türkiye’den gittiğini gördüm. Sınırda pazar çantasını sürükleyerek Türkiye tarafına geçen çoğunlukla kadınları görmeniz sizi şaşırtmasın. Hopa’ya, oradan Trabzon’a, Rize’ye geçip her tür alışverişini yapıp, akşama dönen insanlar çoğunlukta. Tabi neden yapmasınlar ,1 Lari; 12 TL.
Büyük alışveriş merkezlerinde Türk giyim sektöründeki markalardan mağazalar da çoğunlukta. Lari ile satıldığından daha pahalıya geliyor diye düşünmüştüm ama gördüm ki bazı ürünlerin fiyatı bizdekiyle aynı. Kıyafet almaya değmez, ürünler bizden daha iyi değil.
Batum’a Apple marka İphone telefon almaya gidenler de var. İphone 15 pro max telefon fiyatı 3799 Lari. 450 Lari’si vergi olduğundan, tekrar Türkiye’ye geçerken Gürcistan gümrüğünde bulunan Tax Free memurlarından verginizin iadesini alabilirsiniz. Ama telefonu satın aldığınız mağaza tax free mührü basıp sizin ürününüzü onaylamalı. Aksi taktirde vergi iadesini alamazsınız. Bu vergi iadesi diğer elektronik ürünler için de geçerli. Tax Free memurlarını yerinde bulmanız için geçişinizi öğle arasına ve akşam 17;00 den sonraya getirmemelisiniz. Öyle rahatlar ki mesai zamanı sık sık memur değişimi yapıyorlar, biri gittiğinde diğerinin gelmesini beklemek zorunda kalıyorsunuz. Bu bekleyiş bazen saatler alıyor. Beklemeye tahammülünüz varsa bekliyorsunuz.
Araba ile geçenler için bir tehlike var ki bunu bana anlattıklarında çok da şaşırmadım, geçimi eğlence sektörüne bağlı gelişmekte olan ülkelerde maalesef bu tür durumlarla çokça karşılaşırsınız. Özel aracınıza yaklaşıp beni de merkeze götürür müsün diyen, ya da yol da otostop çeken kadınlara dikkat etmelisiniz. Bunlar dolandırıcılığın bir parçası olmuşlar. Sizi kendi çalıştıkları otellere, kumarhanelere, eğlence mekanlarına götürmek için ikna ediyorlarmış. Sonuç mu; orada fahiş fiyat çıkartıyorlar ve ödemediğiniz taktirde alı koyuyorlarmış. Türkiye’deki ailenizden fidye istedikleri de söylenenler arasında. Hele fuhuş sektöründeyseler başınız belaya girmiştir.
Dil bilmeden gezebileceğiniz ülkelerden biri de Gürcistan. Türkçe bilenlerle mutlaka karşılaşırsınız. Esnaf çoğunlukla ya bilir ya da çat pat bildiği kelimelerle sizin ne demek istediğinizi anlar. Otellerin yoğunlaştığı sahil bölgesi Orbi diye adlandırılıyor. Oraya gittiğinizde geceliği 100 Lari’ye kalacak yer bulabilirsiniz. Konaklama Türkiye’den ucuz olduğu için deniz tatili yapmak isteyenlerin tercihi olmuş. Otelden bozma 1+1 konaklama yerleri bulmak mümkün. Bunlar oda başı fiyat alıyor, geceliği 100 Lari’ye ailenizle kalabiliyorsunuz. Mutfağı olduğundan yemeğinizi de yapabilirsiniz.
Alkol almadığımdan bununla ilgili bilgim yok ama bayağı ucuz diyorlar. Gümrükten bir şişe geçirme hakkınız var. Aksi taktirde fazlası gümrük memurunca alınıyor.
Alışveriş için değilse de deniz tatili veya kültür gezisi için gidebileceğiniz yerlerden biri. Tabi Gürcistan’ın kumar ve eğlence sektöründe en çok tercih edilen ülkelerden olduğunu da söyleyebilirim. Bir sonraki yazımda gezilecek yerleri de anlatacağım.
Hoşça kalın dostça kalın
