Cumhuriyet'in ilanından önce, '25 Ekim1923' tarihi önemli bir kırılma noktasıdır.

25 Ekim 1923 günü; dönemin Başbakanı Fethi Bey’in istifa etmesi ve yeni hükümetin kurulamaması sonucunda, Yeni Türk Devleti’nde büyük bir kriz yaşandı. Bu yeni bir yönetimin, Cumhuriyet'in ayak sesleriydi...

25 Ekim 1923 öncesi, tarih yolculuğuna çıktığımızda önemi olayları şöyle sıralayabiliriz...23 Nisan 1920 de Ankara’da açılan ilk BMM, cumhuriyet yolunda atılmış büyük bir adımdır. Bu meclisin kabul ettiği ilk anayasada yer alan “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir” ibaresine uygun olarak oluşturulan siyasi rejim ise, adı konulmamış bir cumhuriyettir.

 1 Kasım 1922 de kabul edilen bir kanunla saltanat kaldırılmıştı. Bu aynı zamanda cumhuriyetin önünde yer alan bir engelin de ortadan kaldırılması demekti. 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla da Milli bağımsızlık tam anlamıyla elde edilmiştir.

Ancak bu dönemde, Yeni Türk Devleti’nde, devletin yönetim şekli açıkça belli değildir. Olağanüstü şartlarda hazırlanmış olan 1921 anayasası ihtiyaçlara cevap verememektedir. Bu anayasaya göre bir devlet başkanının ve kabine sisteminin olmaması, sık sık hükümet sorunlarına yol açmaktaydı. Özellikle 25 Ekim 1923 günü Başbakan Fethi Bey’in istifa etmesi ve yeni hükümetin kurulamaması ile bir bunalım ortaya çıktı.

Bu olay Mustafa Kemal Paşaya, cumhuriyeti ilân etmek için beklediği fırsatı verdi. 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine, Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde arkadaşlarına "Yarın cumhuriyeti ilân edeceğiz." diyerek fikrini açıkladı. O gece İsmet Paşa ile birlikte 1921 Anayasası'nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı. "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli cumhuriyettir." hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM'de yapılan konuşmalardan sonra cumhuriyetin ilânı kabul edildi. "Yaşasın cumhuriyet!" sesleri arasında alkışlarla cumhuriyet ilân edildi (29 Ekim 1923).

Bundan sonra cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi. Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi.