Bir finans bülteni okurken ya da televizyonda dinlerken mutlaka “kırılgan beşli” ifadesine rastlamışsınızdır. Kırılgan beşli, yüksek cari açık ve enflasyon problemi yaşayan ve ekonomisinde yüksek miktarda yabancı paraya ihtiyaç duyan 5 büyük ülke için Amerika’da bir yatırım bankasının kullandığı bir kısaltmadır. Bu ülkeler, Güney Afrika, Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Türkiye’den oluşur. Bu ülke listesi bazı dönemlerde farklı bankalarca güncellenir fakat maalesef ülkemiz her zaman bu beşli ülke grubu içerisinde yer alır. Bunun en önemli sebebi, ekonomimizin dış finansman ihtiyacının çok yüksek olmasıdır. Dolayısıyla döviz hareketlerine karşı hassasiyetimiz oldukça yüksektir.
***
Aşağıdaki tablolar son güncel verilere göre kırılgan beşli grubu içerisindeki durumumuzu gösteriyor:
|
Enflasyon (%) |
Merkez bankası faizi (%) |
|
|
Brezilya |
4,58 |
6,5 |
|
Endonezya |
2,83 |
6 |
|
Hindistan |
2,86 |
6 |
|
Güney Afrika |
4,5 |
6,75 |
|
Meksika |
4,7 |
8 |
|
Türkiye |
19,5 |
24 |
Dolara karşı verilen kayıplar:
|
2018/2017 |
2019/2018 |
|
|
Brezilya |
-17,20% |
-1,40% |
|
Endonezya |
-6,20% |
0,70% |
|
Hindistan |
-9,20% |
0,10% |
|
Güney Afrika |
-15,90% |
-0,20% |
|
Türkiye |
-39,70% |
-17% |
Bu tabloların bize söylediği şey, gruptaki diğer firmalara göre dövize karşı yerel para birimimizin çok daha fazla değer kaybettiği ve yine bu ülkelere göre daha şiddetli enflasyon ve faiz oranı problemi yaşadığımız gerçekleridir.
***
Bu listedeki ülkeler ve zaman zaman kırılgan beşli kategorisinde adı geçen Meksika, Katar, Pakistan gibi ülkelerden hiç bir tanesi ne jeopolitik konum, ne üretim yoğunluğu, ne genç nüfus ortalaması, ne turizm potansiyeli ve ne de iklim zenginliği açısından Türkiye’ye göre daha üstün ülkeler değillerdir. Hatta ülkemiz, bu gruplarda adı geçen ülkelerin hepsine göre altyapı - üstyapı kalitesi, sağlık sektörü kalitesi, hizmetler sektörü kalitesi, temizlik, hijyen gibi önemli artılara sahiptir.
***
Peki nasıl oluyor da bu ülkeler bize göre daha ılıman bir ekonomik atmosfer yaşıyorlar? Bu ülkeler de üretmek için ithal hammaddeye muhtaçsa, bu ülkelerin de bizim gibi dış borcu yüksekse bu farklılığın kaynağı nedir?
***
Bizim bu denli negatif ayrışmamızın yegane sebebi, içimizde yaşadığımız sorunlardır. Sağduyuya, iletişime, istişareye, ılımlı bir açıklamaya ihtiyacımızın olduğu şu günlerde böylesi stresleri yaşamak ekonomik ortama zarar veriyor. Türkiye olarak bugüne kadar birçok krizin üstesinden geldik ve ülkemize karşı yapılan hamlelere karşı hep birlikte savaş verdik. Dışsal bir soruna karşı tarih boyunca birlik olmayı başarabildik ve şimdi bu başarıyı iç sorunlarımıza karşı da sergilememiz gerekiyor. Yaşadığımız sıkıntılar, basiretli işadamları, tüccarlar ve ülkesini önemseyen karar alıcıların birlikte rahatlıkla çözüm geliştirebileceği türdendir. Ortak karar mekanizması ve istişarenin bu noktada en önemli yardımcımız olacağı kanaatindeyim. Herkese hayırlı kazançlar dilerim.
