Geçen her günün çeşitli biçimlerle varlık bilgi ve ahlak hatırlatması gerek. Biyolojik evrelere kendimizi koyup ilerlediğimiz vakitlerin sonu hiç mi hiç iyi olmuyor.
İbadet ve tefekkür
İki kapının adı bunlar. İbadet denilen o eşik malumun hikmete dönüştürülme evresi aslında. Nefes alıp vermekten tutunda uykuya kadar hayata katılan her olgu ve ameli bu çerçevede düşünebiliriz. Deniş bir fikir atmosferinin bizi götürdüğü bu yer aslında Allah’a inanmak Ona iman etmekle şekilleniyor.
Din bahsinin nirengi işte burası
Siz ister hayat tecrübeleriyle isterseniz önceden edindiğiniz şekilde ilerleyen varıp duracağınız yer ya kabul ya da ret şeklinde kendini gösteriyor. İkili bir mantık var burada hem öyle hem de böyle olur şeklinde hezayanlara hiç fırsat yok çünkü işin doğası ikili yapı üzerine kodlanmış.
“Zatı Hak’ta mahremi irfan olan anlar bizi
İlmi sırda bahri bi payan olan anlar bizi”
(Niyazi Mısri) Yüce varlık dediğimiz o sır aslında çeşitli varlık biçimlerinin izlerini üzerinde taşır. Düzen ve intizamın hayata hakim olmasını ele alalım bakalım bu yolla nereye varacağız.
Kaderin bir adı da sistem, düzendir.
Başta insan olmak üzere bütün var olan canlı cansız varlıkların kurulduğu bir ahenk sistemi mevcut, hastalık ya da başka bir durum bu şeklin bozulmasıyla ortaya çıkıyor. Normal işleyiş hep salah ve iyilikten yana olmakla beraber devreye giren sonsuz çeşitteki biçimlerle her şey ama her şey kendi varlığında çözülmeyi yaşıyor. İlahi varlık buna zaman sırrı desede insanın İnsan’ın zamanın kendisine neler yaptığını anlamak için hep başına işler gelmesini beklemesini yorumlamada zorlanıyor.
Geniş bir zeminde kendini gösteren sistem tec hücreden tutunda galaksilere kadar uzanıyor. Gökteki yıldızların ay ve güneşin, mevsimlerin deniz ve karaların ahenkli tavırlarından ilahi varlığa yol bulmamız isteniyor.
İnsan buna mecbur mu? Kendi varlığının sırlarına aşina olmak isteyen her insan için bu hayat memat meselesi yoksa Mevlana’nın dediği gibi “Merkep gelmiş, öküz gitmiş” boyutunda yaşanılan bir hayat için değinilecek bir lafım yok.
Tabiatta var olan sistem acaba insan ilişkilerinde de olabilir mi?
Evet bu mümkün!
İslam dini getirdiği beşli yapı ile bunun garantisini veriyor ve onları şu başlık altında topluyor.
1-İman-İbadet
2-Ahlak
3-Hukuk
4-İktisat
5-Estetik
Bunların içeriğinde neler var onu da bilahare yazıp konuşmak gerek.
