Geçen yıl gazetemizde Maraş Milli Mücadelesinin 100. Yılı olması dolayısıyla bir kısım kalıcı proje önerileri sunmuştum. Bu yıl da temcit pilavı gibi bu önerilerimi ısrarla tekrar edeceğim. Neden?
Çünkü yapılan anma programları, şenlikler, gösteriler 12 Şubat etkinlikleri dönemine mahsus oluyor ve sonrası için geriye bir şey kalmıyor. Gerek yeni nesillerimize, gerekse dışardan gelen insanımıza İstiklâl Mücadelesini görsel ve kalıcı olarak anlatan ve yaşatan eserler vücuda getirmeliyiz. Getirmeliyiz ki, şuurumuz her daim diri kalsın, bazı şeyler gözler önünde canlansın, şehrin çeşitli yerlerinde hep karşımıza çıksın. Çıksın ki aynı şeyleri tekrar yaşamamak için, vatanın ve devletin kıymetini unutmamak için bunlar bir ibret, bir nasihat olsun. Neydi tekliflerimiz? Söyleyelim:
1- Maraş İstiklâl Harbi’nin ana karargâhı olarak, Müdafa-i Milliye Reisi Gazi Arslan Bey’in harbi idare ettiği ve o zamanki adıyla Bayezıdlı Mahallesi’nde (şimdiki Yörükselim) bulunan Sarıkâtipzâde Mehmed Efendi’nin evinin bulunduğu yer tespit edilerek, aslına uygun bir halde ve aynı yerde yeniden inşa etmek imkânı varsa asıl yerinde; yoksa en yakın bir alanda bina yeniden inşa edilerek, “Maraş İstiklâl Harbi Arslan Bey Karargâh Müzesi” olarak tanzim edilmelidir.
2- Mücadelenin manevi lideri ve aynı zamanda Hatûnîye-Şekerli mıntıkası şube reisi olan Şeyh Ali Sezaî Efendi’nin harpte yanan tekke ve evi de; yerinde veya en yakın mahâlde aslına uygun bir tarzda inşa edilerek, “Şeyh Ali Sezaî Efendi İstiklâl Harbî Müzesi” olarak hizmete sunulmalıdır.
3-İstiklâl Harbinin en büyük çete lideri ve en büyük kahramanı olan Şehid Evliya Efendi’nin “Taşhan”ın girişinde şehid düştüğü yere, merhumun Maraş istiklâl Mücadelesindeki yer ve öneminin de belirtildiği bir “Şehid Evliya Efendi Şehidlik Kitâbesi” dikilmelidir.
4-Ayrıca bu büyük şehidin, kaynaklarda resmi mevcud olan mezar taşlarının nerede olduğunun tespit edilerek birebir aynısının yapılıp, ilk kez defnedildiği Acemli Camii Avlusuna Şehid Evliya Efendi Makam Mezarı yapılarak, hatırası orada da yaşatılmalıdır.
5-Her mahalleye harpte yaşadığı yıkımı ve yaşanan çarpışmaları anlatan kitabeler dikilerek, burada yaşanan kahramanlıklar ve fedakârlıklar tanıtılmalıdır.
6-1453-Panorama Müzesi tarzında, harbin tüm safhalarının canlandırıldığı üç boyutlu ve çok kaliteli görsel çizimler, “1920-Panorama Maraş Harbi Müzesi” adıyla kalemize kazandırılmalıdır.
7-Şeyh Adil Mezarlığı bünyesinde mezarları bulunan İstiklâl Harbi şehid ve gazilerinin mezarları onarılarak, yerlerini gösteren işaretler ve yanlarına tanıtıcı levhâlar dikilmelidir.
8-Harbin mazlûm şehidleri için temsili bir şehidlik oluşturulmalıdır. Üzümsuyu Mehmed Efendi, Dikeç Hayri, Tiyeklioğlu Kadir, Hafız Veliyyiddin Efendi, Doktor Mustafa, Ediklioğlu Mustafa Efendi, Kaltakçı Halil gibi çok sayıda mazlûmen şehid edilen insanımız vardır. Ermeniler tarafından; işkenceler altında şehid edilen eli silahsız sivil insanımıza yapılan bu mezâlimin boyutu ve dehşeti hafızalara kazınmak zorundadır.
9-Maraş Harbi ve öncesindeki 1895-Zeytun, 1915-Fındıcak İsyanlarını da içeren tüm hatırat, belge, telgraf metni, ilmî makaleler ve fotoğraf kayıtlarının içerisinde toplanacağı ve araştırmacıların temel kaynak olarak kullanılabileceği bir “Maraş İstiklâl Harbi Külliyâtı” hazırlanmalıdır.
10-Harbin lojistik desteğini oluşturan geri hizmetteki kadın, çocuk ve her yaştan Maraşlının; para yardımı, yemek pişirme, erzâk, silah ve cephane temini, revir hizmetleri, istihbarat akışı, yangın çıkarma ve söndürme gibi çeşitli faaliyetlerinin tanıtımına ait özgün çalışmalar yapılmalıdır.
11-“Kaç Kaç Hadisesi”nin ve bıraktığı acı izlerin belgesellerinin yapılması gerekmektedir. Böyle yapımların, millî mücadelenin yurt içi ve yurt dışı tanıtımında yeri oldukça mühimdir.
12-Maraş Harbi ile Türkoğlu ve Pazarcık mıntıkalarında çatışmaların yaşandığı yerlerin topografik bir krokisi hazırlanmalıdır.
13-Ulu Cami Haziresi aslına uygun bir hâlde Maraş Harbi Şehidliği yapılmalı; burada Maraş Harbinin bilinen tüm şehid ve gazilerinin isimlerinin yazılı olduğu anıtsal bir yapı oluşturulmalıdır.
14-Pazarcık, Türkoğlu, Bababurnu, Ceceli, Karabıyıklı gibi şehir dışında Fransız ve Ermenilerle yaşanan çatışmalar ve mezâlimlere ait, bu yerlerde yaşananları anlatan kalıcı yapılar oluşturularak; bu mıntıkaların Maraş Milli Mücadelesindeki yer ve önemleri canlı tutulmalıdır.
15-Fotoğraf, çizim, çeşitli boyama teknikleri vb. çalışmaları içeren sergiler, (bu sergiler diğer vilayetlerimiz, hatta yurt dışı misyon temsilciliklerimizde de gerçekleştirilebilir) tiyatro, paneller, tv, radyo vb. programlarla mücadelenin tanıtımı her alanda gerçekleştirilmelidir.
16-Kurumlarımızca logo yarışmaları yapılıp, hatıra paraları basılmalıdır.
17-Öğrencilerimize yönelik, konuya hâkim uzmanlar eşliğinde Maraş Harbi’nin mühim olaylarının ve çatışmalarının yaşandığı yerlere tanıtıcı gezi programları düzenlenmelidir.
18-Sütçü İmam ve İstiklâl Üniversitelerinde Maraş Tarihi ve Araştırmaları Kürsüsü” kurulmalıdır.
19-Görme ve işitme engelli vatandaşlarımıza yönelik ve onlara özgü yöntemlerle, Maraş İstiklâl Mücadelesinin tanıtımı yapılmalıdır. Bu kardeşlerimizin kendileri gibi engelli olan yurt içi ve dışındaki insanlarla sosyal medya ortamlarında kurmuş oldukları iletişimin, millî davamızın evrensel boyutta engelli insanlara ulaştırılıp, anlatılmasında çok mühim bir tesiri olacaktır.
20-Ayrıca bu çalışmalara ilave olarak, restore edilen tarihi binaların bir kısmı (Üdürgücü Konağı gibi) yasal zemini oluşturulduktan sonra; Geleneksel Türk-İslâm Sanatlarının (hatt, tezhîb, ebrû, minyâtür, musîki gibi) icrâ mekânları haline getirilmelidir. Böylelikle hem bu sanatlarımızın kendi hâlet-i rûhîyelerine uygun mekânlarda icrâ edilmesine imkân tanınmış olur, hem de bu sanatları icrâ eden kıymetli şahsiyetlerimize kalıcı mekânlar sağlanmış olur. Böylece bu konaklar ve çevreleri bir sanat merkezi olarak yerli ve yabancı ziyaretçilerimizin nezih mekânlarından birisi hâline gelir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Tüm şehid ve gazilerimizi rahmetle yâd ediyoruz.
İstiklâlimizin 101. Yıl Dönümü Hepimize Kutlu Olsun.
